تصمیم غیرمترقبه پریزیدنت ترامپ برای خروج نیروهای خود از شمال سوریه و اجازه تلویحی به دولت ترکیه برای اقدامات نظامی در خاک سوریه ، مباحث و تفسیرهای مختلفی را در چند روز گذشته بهمراه داشت .
نگارنده این سطور در تلاش است تا با کنار هم قرار دادن خطوط سیاسی این ماجرا و کاوش در آنچه که در ماههای گذشته در مورد عملکرد اردوغان در منطقه و اظهار نظرها در سطح بین الملل شاهد بودیم؛ به پشت پرده چرایی این تصمیم زیرکانه رئیس جمهور آمریکا پی ببرد .
آنچه که مسلم است ، وجود روابط پر از تنش میان دولت اسلامگرای ترکیه و جهان غرب و بخصوص آمریکا است که در سالهای نزدیک و به دفعات شاهد آن بوده ایم .
موضع گیری مکرر ، صریح و خصمانه شخص رجب طیب اردوغان در مورد اسرائیل بعنوان متحد استراتژیک آمریکا را می توان شاه بیت این اختلافات نامید .
دولت ترکیه و در رأس آن شخص اردوغان ، مدتهاست که با بلندپروازیهای خود و سوء استفاده از احساسات ناسیونالیستی و قوم گرایی طبقه عوام ترکیه ؛ در تلاش است تا خود را بعنوان یک قدرت نظامی و اقتصادی در منطقه معرفی کند .
تلاشی که از سوی منتقدین سیاسی ، از آن بعنوان احیای امپراطوری عثمانی نام برده میشود .
با نگاهی به میزان ناکامی اردوغان در این راه ، و علل عقیم ماندن این رویا ، متوجه می شویم که جهان بین الملل و بخصوص آمریکا و حتی اروپا سالهاست که با رویکرد سیاسی وی بخصوص در سیاست بین الملل ، شدیدا زاویه دارند و بنظر می رسد حذف اردوغان و تلاش برای گذار ترکیه از امپراطوری خود خوانده این تحصیل کرده مدارس اسلامی امام خطیب ، چیزی نیست که خواسته قلبی و مطلوب آنان نباشد .
در همه این سالها ، شباهت های رفتاری و گفتاری اردوغان با دولتمردان جمهوری اسلامی و تلاش وی برای عقب نماندن از غافله غرب ستیزی آن ؛ چیزی نیست که از نظر تحلیلگران سیاسی دور بماند .
آنچه که در کارنامه سیاسی اردوغان بوضوح می شود مشاهده کرد ؛ دوری و انزوای سیاسی در معادلات جهانی و اتکا به شرکای سنتی منطقه است که البته در این مورد هم شاهد ناپایداری و نوسانات متعدد بوده ایم .
باید اذعان کرد ،اگرچه این روزها شاهد نزدیکی هر چه بیشتر دولتمردان ترکیه و جمهوری اسلامی ، بخصوص در امر تلاش برای بی اثر کردن سیاست های منطقه ای آمریکا هستیم ؛ ولی بر کسی پوشیده نیست که سیاست های قوم گرایانه در احیای سرزمین توران و حمایت از تشکل های استقلال طلب در ایران و همچنین تلاش اردوغان برای به نمایش گذاشتن جایگاه ویژه خود در جهان اسلام و یدک کشیدن رهبری آن با کپی برداری از شاهان عثمانی ، رقابتی پنهان و مضحک را با رژیم ولایت فقیه دنبال می کند .امری که بارها باعث تنش در روابط سیاسی این دو کشور شده و در نهایت بخاطر اهداف مشترک سیاسی و ایدئولوژیک ، فعلا به کناری گذاشته شده است !
تصمیم رئیس جمهور آمریکا در خروج نیروهای نظامی اش از کشورهای درگیر جنگ داخلی، که البته جزو شعارهای انتخاباتی اش بود ؛ این بار از سوریه ، این ابهام را در میان تحلیل گران سیاسی بوجود آورده است که با وجود اینهمه زاویه در سیاست های دو دولت آمریکا و ترکیه بخصوص در ماههای اخیر، چرا زمین بازی سوریه برای رویاپردازی های شخص اردوغان ، در اختیار او قرار می گیرد !
برای پاسخ به این سئوال باید کمی به عقب برگردیم .
شاهد بودیم که در پی بالا گرفتن تنش ها در روابط میان ترکیه و غرب ، ضمن مخالفت چندین باره اروپا با عضویت این کشور در اتحادیه اروپا ، بسیاری از قراردادهای تجاری نیز به حالت تعلیق درآمد ؛ قرارداد استراتژیک فروش جنگنده های فوق پیشرفته اف ۳۵ از طرف آمریکا لغو شد و با رویکردی جدید در تجارت جهانی ، نرخ تورم و رکود اقتصادی در ترکیه وارد فاز نامطلوب و خطرناکی گردید.
ادامه زدن ساز مخالف از سوی ترکیه در برابر سیاست های منطقه ای غرب و در رأس آن آمریکا ، بخصوص در مورد تداوم رویکرد خصمانه نسبت به اسرائیل و نیز متحدان آمریکا در منطقه از جمله عربستان و همچنین دهن کجی توأم با نوعی لجبازی سیاسی در نزدیکی بیشتر به رژیم جمهوری اسلامی ایران و نادیده گرفتن تحریمها و بیان آشکار ادامه خرید نفت و گاز از آن ؛ مواردی است که باید یادآوری کرد و بنظر می رسد بزودی نتایج نامطلوبی برای اقتصاد ترکیه و شخص اردوغان به همراه خواهد داشت .
شخصا معتقدم ، تشویق پنهان ترکیه برای ورود به باتلاقی بنام سوریه ، ترفندی است که امپراطوری نوظهور اردوغان را قبل از طلوع با غروبی زود هنگام مواجه خواهد کرد .
اقتصاد شکننده ، مشکلات کردها در مناطق گسترده ای از کشور ، نارضایتی روزافزون داخلی از شرایط رو به افول اقتصادی ، تسویه حساب های سیاسی سنگین در میان ارکان لشگری و کشوری و در نهایت برجسته شدن شائبه فاصله گرفتن شخص اردوغان از آرمانهای کمال آتاتورک و در رأس آن جمهوریت و سکولاریسم در میان قشر فرهیخته و روشنفکر ترکیه ؛ شرایط را بقدری برای اردوغان دشوار کرده است که با کوچکترین اشتباه در عرصه سیاسی ، پایان خود را رقم خواهد زد .
نگارنده با نگاهی متفاوت از آنچه که در روزهای اخیر در مورد تصمیم آقای ترامپ در مورد خروج نیروهای آمریکایی از سوریه ، گفته شده است ؛ معتقد به این مهم است که پریزیدنت ترامپ با آگاهی از رویکرد دولت ترکیه در منطقه و سنگ اندازی های آن در اجرای برنامه های دولت آمریکا و متحدین اش در خاورمیانه ، ضمن هشدارهای دیپلماتیک به ترکیه در مورد عدم تجاوز به حقوق کردهای مستقر در شمال سوریه که عملا از سوی دولت ترکیه اجرا نخواهد شد ؛ از هم اکنون وعده فروپاشی اقتصادی ترکیه را می دهد و در حقیقت با شناختی که از شخصیت و افکار بلندپروازنه اردوغان دارد ؛ با این موافقت ظاهری برای تحرکات نظامی ترکیه در شمال سوریه ، عملا پوست خربزه را به زیر پای رجب طیب اردوغان انداخت .
حال باید منتظر شد و دید که آیا دولت ترکیه و شخص رئیس جمهور جاه طلب و اسلامگرای آن ، آیا از این زورآزمایی و ترفند سیاسی ، سالم بیرون خواهد آمد یا اینکه ما بزودی شاهد تحولات سیاسی بزرگ در جامعه پویا و کشور ترکیه خواهیم بود .
همایون نادری فر
۱۰ اکتبر ۲۰۱۹
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر